સુરત: વડાપ્રધાન નરેન્દ્રભાઈ મોદી 22 ફેબ્રુઆરીના રોજ તેમની ગૃહ રાજ્યની મુલાકાત દરમિયાન ગુજરાતમાં કાકરાપાર એટોમિક પાવર પ્લાન્ટ ખાતે બે નવા સ્વદેશી વિકસિત રિએક્ટરનું ઉદ્ઘાટન કરશે. કાકરાપાર દક્ષિણ ગુજરાતમાં સુરતથી લગભગ 80 કિમી દૂર આવેલું છે.
બે નવા રિએક્ટર – યુનિટ 3 અને યુનિટ 4 – દેશમાં સ્થપાયેલા 700 મેગાવોટના સોળ સ્વદેશી પ્રેશરાઇઝ્ડ હેવી વોટર રિએક્ટર (PHWR)ની શ્રેણીમાં પ્રથમ બે છે.
દબાણયુક્ત હેવી વોટર રિએક્ટર કુદરતી યુરેનિયમનો બળતણ તરીકે અને ભારે પાણીનો ઉપયોગ શીતક અને મધ્યસ્થ તરીકે કરે છે.
જ્યારે આ રિએક્ટર્સની ડિઝાઈન, નિર્માણ, કમિશન અને સંચાલન ન્યુક્લિયર પાવર કોર્પોરેશન ઓફ ઈન્ડિયા લિમિટેડ (NPCIL) દ્વારા કરવામાં આવ્યું છે, જે પરમાણુ ઉર્જા વિભાગ હેઠળના જાહેર ક્ષેત્રના એન્ટરપ્રાઈઝ છે, ત્યારે ભારતીય દ્વારા સાધનોના પુરવઠા અને કરારના અમલની કાળજી લેવામાં આવી છે. ઉદ્યોગો અને કંપનીઓ, આમ મેક ઇન ઇન્ડિયાની સાચી ભાવનાને પ્રતિબિંબિત કરે છે.
કાકરાપાર એટોમિક પાવર સ્ટેશન (કેએપીએસ) 1993 થી કાર્યરત છે, જેમાં બે યુનિટ 220 મેગાવોટનું ઉત્પાદન કરે છે. નવા એકમો 3 અને 4 હાલના એકમોને અડીને બનાવવામાં આવ્યા છે.
કાકરાપાર એટોમિક પાવર પ્રોજેક્ટ (KAPP-3)ના ત્રીજા યુનિટે ગયા વર્ષે 31 ઓગસ્ટના રોજ સંપૂર્ણ ક્ષમતા સાથે કામગીરી શરૂ કરી હતી.
કાકરાપાર એટોમિક પાવર પ્રોજેક્ટ (KAPP-4) ના એકમ 4 એ 17 ડિસેમ્બર 2023 ના રોજ પ્રથમ વખત જટિલતા (નિયંત્રિત વિચ્છેદન સાંકળ પ્રતિક્રિયાની શરૂઆત) હાંસલ કરીને નોંધપાત્ર સીમાચિહ્ન પ્રાપ્ત કર્યું, અને ટૂંક સમયમાં પૂર્ણ શક્તિ સુધી પહોંચવાની અપેક્ષા છે.
એકવાર બંને નવા એકમો ચાલુ થઈ જશે અને કાકરાપાર પ્લાન્ટની કુલ વીજ ઉત્પાદન ક્ષમતા વધીને 1,440 મેગાવોટ થશે.
NPCIL હાલમાં 23 રિએક્ટર ચલાવે છે, જેની કુલ ક્ષમતા 7,480 MW છે. તેમાં 19 PWHR રિએક્ટર, 2 બોઇલિંગ વોટર રિએક્ટર (BWR), અને 2 પ્રેશરાઇઝ્ડ વોટર રિએક્ટર્સ (PWRs)નો સમાવેશ થાય છે.
વધુમાં, NPCIL વધુ નવ એકમોનું નિર્માણ કરી રહી છે (KAPP-4 સહિત), ક્ષમતામાં 7,500 મેગાવોટ સુધીનો ઉમેરો કરે છે. વધુમાં, 7,000 મેગાવોટની સંયુક્ત ક્ષમતા સાથેના 10 વધારાના રિએક્ટર પ્રોજેક્ટ પહેલાના તબક્કામાં છે અને 2031-32 સુધીમાં પૂર્ણ થવાની અપેક્ષા છે.
કાકરાપાર ખાતે બે એકમોનું લોન્ચિંગ સ્થાનિક રીતે વિકસિત PWHR ટેક્નોલોજીના વ્યાપારી ઉત્ક્રાંતિમાં નોંધપાત્ર સીમાચિહ્નરૂપ છે. PHWRs ની એકમ ક્ષમતા 220 MW થી વધીને 540 MW અને હવે 700 MW સુધી સંપૂર્ણ સ્વદેશી સામગ્રી સાથે આગળ વધી છે.