નવી દિલ્હી: વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ આજે ઉત્તર પ્રદેશના અયોધ્યામાં નવનિર્મિત શ્રી રામ જન્મભૂમિ મંદિરમાં શ્રી રામલલ્લાના પ્રાણ પ્રતિષ્ઠા (અભિષેક) સમારોહમાં ભાગ લીધો હતો. શ્રી મોદીએ શ્રી રામ જન્મભૂમિ મંદિરના નિર્માણમાં યોગદાન આપનાર શ્રમજીવીઓ સાથે વાતચીત કરી.
સભાને સંબોધતા વડાપ્રધાને કહ્યું કે આખરે સદીઓ પછી આપણા રામનું આગમન થયું છે. “સદીઓની ધીરજ, અગણિત બલિદાન, ત્યાગ અને તપસ્યા પછી, આપણા ભગવાન રામ અહીં છે”, પીએમ મોદીએ આ પ્રસંગે નાગરિકોને ટિપ્પણી કરી અને અભિનંદન આપ્યા. વડાપ્રધાને કહ્યું કે ‘ગર્ભ ગૃહ’ (અંદરગૃહ) ની અંદરની દિવ્ય ચેતનાનો અનુભવ શબ્દોમાં કરી શકાય તેમ નથી અને તેમનું શરીર ઊર્જાથી ધબકતું હોય છે અને મન પ્રાણ પ્રતિષ્ઠાની ક્ષણ માટે સમર્પિત છે. “અમારા રામ લલ્લા હવે તંબુમાં નહીં રહે. આ દિવ્ય મંદિર હવે તેમનું ઘર હશે”, પ્રધાનમંત્રીએ વિશ્વાસ અને આદર વ્યક્ત કરતાં કહ્યું હતું કે આજની ઘટનાઓ સમગ્ર દેશ અને વિશ્વભરના રામભક્તો અનુભવી શકે છે. “આ ક્ષણ અલૌકિક અને પવિત્ર છે, વાતાવરણ, પર્યાવરણ અને ઊર્જા આપણા પર ભગવાન રામના આશીર્વાદ દર્શાવે છે”, મોદીએ કહ્યું. તેમણે રેખાંકિત કર્યું કે 22મી જાન્યુઆરીનો સવારનો સૂર્ય તેની સાથે નવી આભા લઈને આવ્યો છે. “22મી જાન્યુઆરી 2024 એ કેલેન્ડર પરની માત્ર તારીખ નથી, તે એક નવા ‘કાલ ચક્ર’ની ઉત્પત્તિ છે”, વડા પ્રધાને ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે ‘ભૂમિ’થી સમગ્ર રાષ્ટ્રનો આનંદ અને ઉત્સવનો મૂડ સતત વધી રહ્યો છે. રામજન્મભૂમિ મંદિરના પૂજન અને વિકાસ કાર્યોની પ્રગતિએ નાગરિકોમાં નવી ઉર્જાનો સંચાર કર્યો હતો. “આજે આપણને સદીઓની ધીરજનો વારસો મળ્યો છે, આજે આપણને શ્રી રામનું મંદિર મળ્યું છે”, વડાપ્રધાને કહ્યું. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે જે રાષ્ટ્ર ગુલામીની માનસિકતાના બંધનોને તોડે છે અને ભૂતકાળના અનુભવોમાંથી પ્રેરણા મેળવે છે તે જ ઇતિહાસ લખે છે. પીએમ મોદીએ કહ્યું કે આજની તારીખની ચર્ચા હવેથી એક હજાર વર્ષ પછી થશે અને ભગવાન રામના આશીર્વાદથી જ આપણે આ મહત્વપૂર્ણ પ્રસંગના સાક્ષી છીએ. “દિવસો, દિશાઓ, આકાશ અને દરેક વસ્તુ આજે દિવ્યતાથી ભરપૂર છે”, વડા પ્રધાને જણાવ્યું હતું કે, આ કોઈ સામાન્ય સમયગાળો નથી પરંતુ સમય પર અંકિત થયેલ અવિશ્વસનીય સ્મૃતિ માર્ગ છે.
શ્રી રામના દરેક કાર્યમાં શ્રી હનુમાનની હાજરી વિશે બોલતા, પ્રધાનમંત્રીએ શ્રી હનુમાન અને હનુમાન ગઢીને પ્રણામ કર્યા. તેણે લક્ષ્મણ, ભરત, શત્રુઘ્ન અને માતા જાનકીને પણ પ્રણામ કર્યા. તેમણે ઘટના પર દૈવી સંસ્થાઓની હાજરીનો સ્વીકાર કર્યો. વડાપ્રધાને આજનો દિવસ જોવામાં વિલંબ માટે પ્રભુ શ્રી રામની માફી માંગી અને કહ્યું કે આજે તે શૂન્યાવકાશ ભરાઈ ગયો છે, ચોક્કસ શ્રી રામ આપણને માફ કરશે.
સંત તુલસીદાસના ‘ત્રેતાયુગ’માં શ્રી રામના પુનરાગમનને યાદ કરીને, વડાપ્રધાને તે સમયની અયોધ્યાએ અનુભવેલી ખુશીને યાદ કરી. “પછી શ્રી રામ સાથેનું વિભાજન 14 વર્ષ સુધી ચાલ્યું અને હજુ પણ એટલું અસહ્ય હતું. આ યુગમાં અયોધ્યા અને દેશવાસીઓએ સેંકડો વર્ષોનું વિયોગ સહન કર્યું છે,” તેમણે કહ્યું. શ્રી મોદીએ ચાલુ રાખ્યું, બંધારણની મૂળ નકલમાં શ્રી રામ હાજર હોવા છતાં, સ્વતંત્રતા પછી લાંબી કાનૂની લડાઈ લડવામાં આવી હતી. પ્રધાનમંત્રીએ “ન્યાયની ગરિમાને અકબંધ રાખવા બદલ ભારતના ન્યાયતંત્રનો આભાર માન્યો હતો. ન્યાયનું મૂર્ત સ્વરૂપ, શ્રી રામના મંદિરનું નિર્માણ ન્યાયી માધ્યમથી કરવામાં આવ્યું હતું”, તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું.
પ્રધાનમંત્રીએ માહિતી આપી હતી કે નાના ગામો સહિત સમગ્ર રાષ્ટ્ર શોભાયાત્રાઓનું સાક્ષી છે અને મંદિરોમાં સ્વચ્છતા અભિયાન હાથ ધરવામાં આવી રહ્યું છે. “આખો દેશ આજે દિવાળીની ઉજવણી કરી રહ્યો છે. દરેક ઘર સાંજે ‘રામ જ્યોતિ’ પ્રગટાવવા માટે તૈયાર છે”, મોદીએ કહ્યું. ગઈકાલે રામ સેતુના પ્રારંભિક બિંદુ, અરિચલ મુનાઈની તેમની મુલાકાતને યાદ કરતાં, પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે આ તે ક્ષણ હતી જેણે કાલ ચક્રને બદલી નાખ્યું હતું. તે ક્ષણ સાથે સામ્યતા દર્શાવતા વડાપ્રધાને કહ્યું કે તેમને વિશ્વાસ મળ્યો કે આજની ક્ષણ પણ સમયના વર્તુળને બદલીને આગળ વધવાની છે. મોદીએ જણાવ્યું કે તેમના 11 દિવસના અનુષ્ઠાન દરમિયાન તેમણે ભગવાન રામે જ્યાં પગ મૂક્યો હતો તે તમામ જગ્યાઓ સમક્ષ નમન કરવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો. નાસિકમાં પંચવતી ધામ, કેરળમાં થ્રીપ્રયાર મંદિર, આંધ્રપ્રદેશમાં લેપાક્ષી, શ્રીરંગમમાં શ્રી રંગનાથસ્વામી મંદિર, રામેશ્વરમમાં શ્રી રામનાથસ્વામી મંદિર અને ધનુષકોડીનો ઉલ્લેખ કરીને પ્રધાનમંત્રીએ સમુદ્રથી સરયુ નદી સુધીની યાત્રા માટે આભાર વ્યક્ત કર્યો. “સમુદ્રથી લઈને સરયુ નદી સુધી, રામના નામની સમાન ઉત્સવની ભાવના સર્વત્ર પ્રચલિત છે”, તેમણે આગળ કહ્યું, “ભગવાન રામ ભારતના આત્માના દરેક કણ સાથે જોડાયેલા છે. રામ ભારતીયોના હૃદયમાં વસે છે.” તેમણે વધુમાં ઉમેર્યું હતું કે એકતાની લાગણી ભારતમાં ક્યાંય પણ દરેકના અંતરાત્મામાં જોવા મળે છે અને સામૂહિકતા માટે આનાથી વધુ સંપૂર્ણ સૂત્ર ન હોઈ શકે.
ઘણી ભાષાઓમાં શ્રી રામ કથા સાંભળવાના તેમના અનુભવને યાદ કરતાં વડાપ્રધાને કહ્યું કે પરંપરાઓની યાદો, તહેવારોમાં રામ છે. “દરેક યુગમાં લોકોએ રામ જીવ્યા છે. તેઓએ તેમની શૈલી અને શબ્દોમાં રામને વ્યક્ત કર્યા છે. આ ‘રામ રાસ’ જીવનના પ્રવાહની જેમ અવિરત વહેતો રહે છે. રામ કથા અનંત છે અને રામાયણ પણ અનંત છે. રણના આદર્શો, મૂલ્યો અને ઉપદેશો સર્વત્ર સમાન છે.”
પ્રધાનમંત્રીએ આજના દિવસને શક્ય બનાવનાર લોકોના બલિદાન માટે આભાર વ્યક્ત કર્યો હતો. તેમણે સંતો, કાર સેવકો અને રામભક્તોને શ્રદ્ધાંજલિ આપી હતી.
પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું, “આજનો પ્રસંગ માત્ર ઉજવણીની ક્ષણ નથી, પરંતુ તે જ સમયે તે ભારતીય સમાજની પરિપક્વતાની અનુભૂતિની ક્ષણ પણ છે. અમારા માટે આ માત્ર વિજયનો જ નહીં પરંતુ નમ્રતાનો પણ પ્રસંગ છે. ઈતિહાસની ગાંઠો સમજાવતા વડાપ્રધાને નિર્દેશ કર્યો કે કોઈ પણ રાષ્ટ્રના તેના ઈતિહાસ સાથેના સંઘર્ષનું પરિણામ ભાગ્યે જ સુખદ હોય છે. “હજુ પણ”, તેમણે કહ્યું, “આપણા દેશે જે ગુરુત્વાકર્ષણ અને સંવેદનશીલતા સાથે ઇતિહાસની આ ગાંઠ ખોલી છે તે દર્શાવે છે કે આપણું ભવિષ્ય આપણા ભૂતકાળ કરતાં ઘણું સુંદર બનવાનું છે.” વિનાશકારીઓને યાદ કરતાં વડા પ્રધાને કહ્યું હતું કે આવા લોકોને આપણી સામાજિક નીતિની પવિત્રતાનો ખ્યાલ નથી. રામલલાના આ મંદિરનું નિર્માણ ભારતીય સમાજની શાંતિ, ધૈર્ય, પરસ્પર સંવાદિતા અને સમન્વયનું પણ પ્રતીક છે. આપણે જોઈ રહ્યા છીએ કે આ બાંધકામ કોઈ અગ્નિને નહીં, પરંતુ ઊર્જાને જન્મ આપી રહ્યું છે. રામ મંદિરે સમાજના દરેક વર્ગને ઉજ્જવળ ભવિષ્યના માર્ગે આગળ વધવાની પ્રેરણા આપી છે”, તેમણે કહ્યું. તેણે આગળ કહ્યું, “રામ અગ્નિ નથી, તે ઊર્જા છે, તે સંઘર્ષ નથી પણ ઉકેલ છે, રામ ફક્ત આપણા માટે નથી પણ બધાનો છે, રામ માત્ર હાજર નથી પણ અનંત છે”
પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે સમગ્ર વિશ્વ પ્રાણ પ્રતિષ્ઠા સાથે જોડાયેલું છે અને રામની સર્વવ્યાપકતા જોઈ શકાય છે. તેમણે કહ્યું કે ઘણા દેશોમાં સમાન ઉજવણી જોવા મળે છે અને અયોધ્યાનો તહેવાર રામાયણની વૈશ્વિક પરંપરાઓનો ઉત્સવ બની ગયો છે. “રામ લલ્લાની પ્રતિષ્ઠા એ ‘વસુધૈવ કુટુંબકમ’નો વિચાર છે”, તેમણે ઉમેર્યું.
પીએમ મોદીએ રેખાંકિત કર્યું કે તે માત્ર શ્રી રામની મૂર્તિની પ્રાણ પ્રતિષ્ઠા સમારોહ નથી પરંતુ શ્રી રામના રૂપમાં પ્રગટ થયેલી ભારતીય સંસ્કૃતિમાંની અતૂટ શ્રદ્ધાની પ્રતિષ્ઠા પણ છે. તેમણે કહ્યું કે તે માનવીય મૂલ્યો અને સર્વોચ્ચ આદર્શોનું મૂર્ત સ્વરૂપ છે, જે સમગ્ર વિશ્વની સમયની જરૂરિયાત છે. વડા પ્રધાને કહ્યું હતું કે, સૌના કલ્યાણના સંકલ્પોએ આજે રામ મંદિરનું સ્વરૂપ લીધું છે અને તે માત્ર મંદિર નથી પરંતુ ભારતની દ્રષ્ટિ, તત્વજ્ઞાન અને દિશા છે. “આ રામના રૂપમાં રાષ્ટ્રીય ચેતનાનું મંદિર છે. ભગવાન રામ એ ભારતની આસ્થા, પાયો, વિચાર, કાયદો, ચેતના, વિચાર, પ્રતિષ્ઠા અને કીર્તિ છે. રામ એ પ્રવાહ છે, રામ અસર છે. રામ એટલે નીતિ. રામ શાશ્વત છે. રામ સાતત્ય છે. રામ વિભુ છે. રામ સર્વવ્યાપી છે, વિશ્વ છે, વૈશ્વિક આત્મા છે”, વડા પ્રધાને ઉત્સાહપૂર્વક કહ્યું. તેમણે કહ્યું કે ભગવાન રામની પ્રતિષ્ઠાની અસર હજારો વર્ષો સુધી અનુભવી શકાય છે. મહર્ષિ વાલ્મીકિને ટાંકીને વડાપ્રધાને કહ્યું કે રામે દસ હજાર વર્ષ સુધી રાજ્ય કર્યું જે હજારો વર્ષો સુધી રામરાજ્યની સ્થાપનાનો સંકેત આપે છે. ત્રેતાયુગમાં રામ આવ્યા ત્યારે હજારો વર્ષો સુધી રામરાજ્યની સ્થાપના થઈ. પીએમ મોદીએ કહ્યું કે રામ હજારો વર્ષોથી વિશ્વને માર્ગદર્શન આપી રહ્યા છે.
વડા પ્રધાને દરેક રામભક્તને ભવ્ય રામમંદિરની અનુભૂતિ પછી આગળના માર્ગ વિશે આત્મનિરીક્ષણ કરવા જણાવ્યું હતું. “આજે, હું શુદ્ધ હૃદયથી અનુભવું છું કે સમયનું ચક્ર બદલાઈ રહ્યું છે. આ એક સુખદ સંયોગ છે કે અમારી પેઢીને આ જટિલ માર્ગના આર્કિટેક્ટ તરીકે પસંદ કરવામાં આવી છે.” પીએમ મોદીએ વર્તમાન યુગના મહત્વને રેખાંકિત કર્યું અને તેમની પંક્તિ ‘યહી સમય હૈ સહી સમય હૈ’ પુનરાવર્તિત કરી, આ સમય છે, યોગ્ય સમય છે. “આપણે આગામી એક હજાર વર્ષ સુધી ભારતનો પાયો નાખવાનો છે. મંદિરથી આગળ વધીને, હવે આપણે બધા દેશવાસીઓ આ જ ક્ષણથી એક મજબૂત, સક્ષમ, ભવ્ય અને દિવ્ય ભારતનું નિર્માણ કરવા માટે શપથ લઈએ છીએ”, વડાપ્રધાને દેશવાસીઓને પ્રોત્સાહન આપ્યું. આ માટે તેમણે કહ્યું કે, રામનો આદર્શ રાષ્ટ્રના અંતરાત્મામાં હોવો જોઈએ.
પ્રધાનમંત્રીએ દેશવાસીઓને તેમની ચેતનાને દેવથી દેશ સુધી, રામથી રાષ્ટ્ર સુધી – દેવતાથી રાષ્ટ્ર સુધી વિસ્તારવા જણાવ્યું હતું. તેમણે તેમને શ્રી હનુમાનની સેવા, ભક્તિ અને સમર્પણમાંથી શીખવાનું કહ્યું. “દરેક ભારતીયમાં ભક્તિ, સેવા અને સમર્પણની આ ભાવનાઓ સક્ષમ, ભવ્ય અને દિવ્ય ભારતનો આધાર બનશે”, તેમણે કહ્યું. વડા પ્રધાને ચાલુ રાખ્યું અને કહ્યું કે માતા શબરીના વિશ્વાસ પાછળની ભાવના કે દરેક ભારતીયના હૃદયમાં ‘રામ આવશે’ એ ભવ્ય સક્ષમ અને દિવ્ય ભારતનો આધાર હશે. નિષાદરાજ પ્રત્યેના રામના સ્નેહની ઊંડાઈ અને મૌલિકતાનો ઉલ્લેખ બતાવે છે કે બધા એક છે અને આ એકતા અને સુસંગતતાની લાગણી સક્ષમ, ભવ્ય અને દિવ્ય ભારતનો આધાર બનશે.
વડાપ્રધાને નિર્દેશ કર્યો કે આજે દેશમાં નિરાશા માટે કોઈ જગ્યા નથી. ખિસકોલીની વાર્તા પર પ્રકાશ પાડતા વડાપ્રધાને કહ્યું કે જેઓ પોતાને નાના અને સામાન્ય માનતા હોય તેઓએ ખિસકોલીના યોગદાનને યાદ રાખવું જોઈએ અને કોઈપણ સંકોચમાંથી મુક્ત થવું જોઈએ. તેમણે નોંધ્યું હતું કે નાના હોય કે મોટા દરેક પ્રયાસની પોતાની તાકાત અને યોગદાન હોય છે. “સબકા પ્રાર્થનાની ભાવના મજબૂત, સક્ષમ, ભવ્ય અને દિવ્ય ભારતનો આધાર બનશે. અને આ ભગવાનમાંથી દેશની ચેતના અને રામમાંથી રાષ્ટ્રની ચેતનાનું વિસ્તરણ છે,” વડા પ્રધાને કહ્યું.
જટાયુની પ્રામાણિકતા પર પ્રકાશ ફેંકતા જેઓ લંકાના શાસક રાવણ સામે લડ્યા ત્યારે તેમની નિકટવર્તી હાર વિશે જાણતા હતા, જેમની પાસે અત્યંત જ્ઞાન અને અપાર શક્તિ છે, વડાપ્રધાને કહ્યું કે આવી ફરજની પરાકાષ્ઠા એ સક્ષમ અને દિવ્ય ભારતનો આધાર છે. મોદીએ જીવનની પ્રત્યેક ક્ષણને રાષ્ટ્રનિર્માણ માટે સમર્પિત કરવાનું વચન આપ્યું હતું અને કહ્યું હતું કે, “રામના કાર્ય સાથે, રાષ્ટ્રના કાર્ય સાથે, સમયની દરેક ક્ષણ, શરીરના દરેક કણ રામના સમર્પણને રાષ્ટ્રને સમર્પણના ધ્યેય સાથે જોડશે.
સ્વયંથી આગળ જવાની તેમની થીમ ચાલુ રાખતા, પીએમ મોદીએ કહ્યું કે ભગવાન રામની અમારી પૂજા ‘હું’ થી ‘આપણા’ સુધીની સમગ્ર સૃષ્ટિ માટે હોવી જોઈએ. તેમણે કહ્યું કે, અમારા પ્રયાસો વિક્ષિત ભારતની રચના માટે સમર્પિત હોવા જોઈએ.
ચાલુ અમૃત કાલ અને યુવા વસ્તી વિષયક બાબતોનો ઉલ્લેખ કરતાં, પ્રધાનમંત્રીએ રાષ્ટ્રના વિકાસ માટે પરિબળોના સંપૂર્ણ સંયોજનની નોંધ લીધી. પ્રધાનમંત્રીએ યુવા પેઢીને તેમના મજબૂત વારસાનો સહારો લેવા અને આત્મવિશ્વાસ સાથે આગળ વધવા જણાવ્યું હતું. “ભારત પરંપરાની શુદ્ધતા અને આધુનિકતાની અનંતતા બંનેના માર્ગને અનુસરીને સમૃદ્ધિના લક્ષ્ય સુધી પહોંચશે”, વડાપ્રધાને કહ્યું.
પ્રધાનમંત્રીએ રેખાંકિત કર્યું કે ભવિષ્ય સફળતાઓ અને સિદ્ધિઓ માટે સમર્પિત છે અને ભવ્ય રામ મંદિર ભારતની પ્રગતિ અને ઉદયનું સાક્ષી બનશે. “આ ભવ્ય રામ મંદિર વિકિસિત ભારતના ઉદયનું સાક્ષી બનશે”, વડાપ્રધાને કહ્યું. મંદિરમાંથી બોધપાઠ લેતા વડાપ્રધાને ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે જો કોઈ ધ્યેય ન્યાયપૂર્ણ હોય અને સામૂહિક અને સંગઠિત શક્તિમાંથી જન્મે તો તેને પ્રાપ્ત કરી શકાય છે. “આ ભારતનો સમય છે અને ભારત આગળ વધવાનું છે. સદીઓની રાહ જોયા પછી આપણે અહીં પહોંચ્યા છીએ. આપણે બધાએ આ યુગ, આ સમયગાળાની રાહ જોઈ છે. હવે અમે રોકાઈશું નહીં. અમે વિકાસની ઉંચાઈઓ સુધી પહોંચવાનું ચાલુ રાખીશું”, વડાપ્રધાને રામ લલ્લાના ચરણોમાં શ્રદ્ધાંજલિ અર્પણ કરી અને ખૂબ ખૂબ શુભેચ્છાઓ પાઠવી.
